مقیاس های اندازه گیری املاک
چارک
واحدی در اندازه‌گیری وزن و طول. واژه چارک، در پهلوی به صورت atrušvātakč(فره‌وشی، ذیل واژه) و در بیشتر منابع به صورت چاریک است. این واژه در دو مفهوم به‌کار رفته است: به معنای یک چهارم هرچیز؛ و به‌عنوان واحد اندازه‌گیری در مقیاس وزن، معادل یک چهارم منِ تبریز یا ده سیر و در مقیاس طول، معادلِ یک چهارم ذرع یا چهار گره است.
از مشتقات چارک، چارکه chârke یا (chârake، چارکی یا چرکه است که برابر است با یک قسمت از چهار قسمت آجر یا خشت کامل است؛ همچنین چارکی واحدی برای بطری معمولاً شیشه‌ای با گنجایش حدود دوچَتْوَر (به روسی، واحد اندازه‌گیری حجم معادل 125 میلی لیتر؛ چَتوَل) یا پنج سیر بوده است . در ترکی این اصطلاح به صورت چیرک eyrekč ، به‌معنای یک چهارم ساعت یا سکه، به‌کار می‌رفته است .
در میان واحدهای اندازه‌گیری باستانی به tačarیا čaratuاشاره شده که یک چهارم پارسنگ است (معادل مسافتی که فرد معمولاً در یک ساعت، پیاده طی می‌کند) است .
در دوران ایلخانان کاهش ارزش دینار و درهم دگرگونیهایی به‌وجود آورد که به بحران مالی در آن دوره انجامید. واژه چهاریک، علاوه بر منابع تاریخی، در رسائل اوزان و مقادیر نیز ذکر شده است.
در جدول تبدیل واحد طول قدیم به واحد طول رسمی، چارک به عنوان واحد اندازه‌گیری طول، برابر 26ر0 متر، آورده شده و در جدول کلی مقیاسات سابق با اضعاف و اجزا، چارک جزئی برابر 14 ذرع در واحد طول ذکر شده است .
بر اساس آمارگیری مرکز آمار ایران از روستاهای نمونه، در دهه 1350 ش هنوز واحدهای محلی وزن و سطح به‌کار می‌رفت،چنان که در دهستان میانده،از بخش طوالشِ دولابِ شهرستانِ طوالش، چارکه واحدی برابر یک کیلوگرم بود .
در برخی شهرستانها و روستاها هنوز از چارک به عنوان واحد اندازه‌گیری استفاده می‌شود: در استان ایلام، واحد چارک برابر دَه سیر یا 750 گرم است ؛ در سیستاو بلوچستان، به عنوان واحد وزن، نیم چارک برابر با سه کیاس یعنی 150 گرم و معادل دو سیر تبریز و چارک برابر شش کیاس یعنی سیصد گرم و معادل چهار سیر تبریز و به عنوان واحد طول چارک برابر 14 است، یعنی 75ر13 سانتیمتر است؛ در استان بوشهر، چارک برابر یک کیلو و هفت مثقال، یعنی 192ر1032 گرم است. ؛ در خوزستان، چارک برابر 750 گرم و در شیراز چارک برابر14 من شیراز، یعنی برابر 180 مثقال است .
پا
مقیاس طول برابر 48/30 سانتی متر می باشد
فوت
فوت Foot (پا)واحد اندازه گیری طول معادل 48/30 سانتی متر یا 12 اینچ ؛ پنجاه فوت تقریبأ15 ذرع است
میکرون
میکرون Micrion مقیاس بسیا ر کوچکی است برای اندازه گیری اشیاء گوچک یک هزارم میلیمتر اینچ Inch واحد مقیاس طول برابر 54/2 سانتی متر ( مقیاس طول در انگلستان می باشد )
مایل
مایل یا میلMille مقیاس طول که اندازه آن مختلف است مایل انگلیسی 1609 متر ؛ مایل دریایی1852 متر ؛ در عربی میل به معنی مسافتی با اندازه مد بصر (بالا آمدن آب دریا)در روی زمین یا 4 هزارذراع گفته می شود.
گزگز واحد طول که ذرع هم گفته می شود و هر گز برابر با 16 گره و104 سانتی متر می باشد.
ذراع
ذراع به حد فاصل آرنج تا سرانگشت میانی می گویند
گره، واحد اندازه گیری!
دریانوردان طناب بلندی را در فاصله‌های معین و مساوی گره می‌زدند و انتهای آن را به کنده درختی می‌بستند. آنها وقتی می‌خواستند سرعت حرکتشان را اندازه بگیرند، کنده را به درون آب پرتاب می‌کردند. کنده چوبی روی آب شناور می‌ماند. گره یا مایل دریایی واحدی است که دریانوردان امروزی نیز آن را به کار می‌برند
«گره» یا «مایل دریایی» واحدی است که دریانوردان امروزی نیز آن را به کار می‌برند. البته آنها از طناب و کنده استفاده نمی‌کنند! اما هر گره برابر 1852 متر در ساعت است. این عدد کمی بزرگ‌تر از مایل معمولی (1609متر) است.
مقیاس طول وهر گره برابر 5/6 سانتی متر می باشد
برگرفته از کتاب: پرسش و پاسخ علمی برای بچه‌ها
تنظیم برای تبیان
عشیر
عشیر نیز از مقیاس‌های اندازه‌گیری سطح و مساحی اراضی بود. یک عشیر را برابر با قفیز ذکر کرده‌اند؛ بنابراین داریم:
6231/11=10÷23105/116یعنی یک عشیر تقریباً 62/11 متر مربع برآورد می‌شود
قفیز
یکی دیگر از واحدهای اندازه‌گیری سطح، قفیز است. این مقیاس را برابر با جریب یا 360 ذراع مربع نوشته‌اند (خوارزمی،1895، ص200) که به مترمربع برابر می‌شود با:
231/116=10÷3105/1162
توجه داریم این قفیز که برای اندازه‌گیری سطح، مورد استفاده قرار می‌گرفت و تقریباً 2/116 مترمربع بود، غیر از قفیزی است که به عنوان واحد کیل کاربرد داشت.
جریب
واحد اصلی اندازه‌گیری سطح در روزگار پیشین جریب بود که از آرامی‌ها به ساسانیان (سن، 1368 : ص490) و از آنها به اعراب رسیده است. یک جریب را 10 قصبه یعنی60 ذراع در 60 ذراع یا 3600 ذراع مربع (ماوردی، 1398ق: ص 146) نوشته‌اند؛ بنابراین داریم:
31054/1162= 2(100÷8213/56×60)
یعنی هر جریب تقریبا 3/1162 متر مربع برآورد می شود.
این‌جا نیز ذراع هاشمیة بزرگ (مبنای محاسبة مساحت) مأخذ برآورد جریب است.
