ضربت خوردن حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)

علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را           که به ما سوی فکندی همه سایه هما را

امروز نوزدهم رمضان مصادف با سالروز ضربت خوردن حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) است. شیعیان جهان از دیشب به مدت چند روز در غم از دست دادن بزرگترین پیشوای خود، ابرمرد تاریخ، سمبل و اسوه یگانه پرستی، عدالت، آزادی، انسانیت، صداقت، پاکدامنی، تقوی و اصول گرایی به سوگ می نشینند.
علی(ع) تنها رهبری است که وقتی اسم او به زبان می آید، همه مردم جهان حتی غیرمسلمانان جهان هم متاثر می شوند. به گفته یکی از محققان بزرگ نهج البلاغه، هنوز هیچ کس پیدا نشده است که حقیقت وجودی علی(ع) را آن طور که بوده، درک کند و به عظمت آن حضرت پی ببرد.
این محقق و استاد دانشگاه می گوید: هیچ کسی قادر نیست به همه حقیقت وجودی حضرت امیرالمؤمنین(ع) پی ببرد و فقط می توان با مطالعه نهج البلاغه و سیره او به برخی از ویژگی ها، ارزش ها و رهنمودهای او توجه کرد.
مهمترین سؤالی که امروز در ذهن بسیاری از مردم جامعه مطرح می باشد این است که علی(ع) با همه بزرگی و عظمت و جایگاه مهمی که در دین اسلام و بین ما شیعیان دارد و نزدیکترین فرد به پیامبراکرم(ص) بوده است، چه جایگاهی در زندگی ما شیعیان دارد؟ آیا واقعا همان طور که در ایام ضربت خوردن و شهادت او، به سوگ می نشینیم و عزاداری می کنیم، در بقیه اوقات سال هم مواظب هستیم که ارزش ها و آرمان های مقدس او را در زندگی مان پاس بداریم و به دستور آن پیشوای بزرگ شیعه گوش فرا دهیم و او را در کارهایمان فراموش نکنیم؟
مردم ایران عاشق علی(ع) هستند
بدون شک اکثر قریب به اتفاق مردم ایران از محبین علی(ع) هستند و به پیشوای بزرگ خود عشق می ورزند و به همین دلیل است که می بینیم در روزهای نوزدهم تا 21رمضان که ایام شهادت آن بزرگوار است، مردم با اجرای برنامه های گوناگون سعی می کنند که عشق خود را به آن بزرگوار نشان دهند. تشکیل هیئت های گوناگون در سراسر کشور به نام امیرالمؤمنین(ع) رسیدگی به ایتام در جامعه، توجه به محرومین و دستگیری از مستمندان، درخواست اجرای عدالت از زمامداران کشور و... بخشی از سیره ها و روش های آن حضرت است که مردم به عشق و تبعیت از سیره و روش و رفتار و کردار آن بزرگوار در زندگی خود انجام می دهند.
حسین صداقت پیشه کارشناس ارشد علوم اجتماعی درباره میزان علاقه مردم ایران به علی(ع) می گوید: ?بدون شک حضرت امیرالمؤمنین(ع) جایگاه بسیار رفیع و بلندی در بین ما ایرانیان دارد و انتخاب اسم مبارک علی برای فرزندان مان نشان دهنده عشق و علاقه بیش از حد ما به آن پیشوای بزرگ است.?
وی می افزاید: ?امکان ندارد که از مردم ایران بخواهید که برای رسیدگی به ایتام و مستمندان کمک کنند و آنها در این زمینه کوتاهی کنند و وقتی از آنها سؤال شود که این کارها را چرا انجام می دهید، فورا شما را متوجه رفتار امام علی(ع) در مقابل یتیمان و محرومان می کنند و می گویند ما به پیروی از رهبر و امام شیعیان جهان حضرت امیرالمؤمنین(ع) این کارها را انجام می د هیم.
تضاد برخی از رفتارهای ما با
رفتار و منش امام علی(ع)
حسین صداقت پیشه در ادامه سخنان خود می گوید: ?اگرچه همه ما به حضرت امیرالمؤمنین(ع) عشق می ورزیم اما برخی اوقات مشاهده می شود که رفتار و کردار ما با سیره و روش امام علی(ع) خیلی متفاوت است و متاسفانه برخی از اوقات رفتاری از ما سر می زند که نه تنها با سیره و روش آن امام بزرگوار هماهنگ نیست، بلکه با برخی از ارزش های آن حضرت کاملا در تضاد است. رفتارهایی مانند تجاوز به حقوق دیگران، حق مردم را خوردن، عدم توجه به مال حلال یا حرام، چاپلوسی و تملق ، دروغ، زراندوزی، فخرفروشی نسبت به مردم، نفاق، ریاکاری و نیرنگ، حسد، کینه، نفاق و دورویی و خودخواهی، آبروی مردم را بردن، کم صبری، عدم مهربانی و رأفت و محبت که در بخشی از جامعه رایج است، به هیچ عنوان با ارزش های علی(ع) نمی خواند و زیبنده جامعه ما که خود را شیعه علی(ع) می دانیم، نیست.?
خانم زهرا جاویدان دبیر دبیرستان منطقه 16 تهران هم معتقد است که خیلی از رفتارهای ما شیعیان با فرهنگ و ارزش های امام علی(ع) در تضاد است، وی می گوید: ?اگر ما واقعاً و به طور حقیقی پیرو امیرالمؤمنین(ع) و شیعه علی بودیم حاضر نمی شدیم که خودمان در آسایش و ناز و نعمت زندگی کنیم و عده زیادی از افراد جامعه بخصوص در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان در بدترین وضعیت زندگی کنند و همان طور که روزنامه ها می نویسند، الان در برخی از مناطق کشور کسانی هستند که چندین ماه گوشت یا برنج نخورده اند و ما هیچ احساس مسئولیتی در مقابل آنها نمی کنیم، در صورتی که عده زیادی از ما آن قدر پول و سرمایه دارند که نمی دانند آنها را چگونه هزینه کنند.?
خانم جاویدان در ادامه می افزاید: ?البته رفتار برخی از مسئولان کشور هم که نسبت به بیت المال هیچ حساسیتی ندارند مزید بر علت است زیرا اکنون مسئولان کشور مسئولان حکومت اسلامی هستند و رفتار و کردار آنها باید با رفتار و کردار امام علی(ع) در تضاد نباشد، در صورتی که متأسفانه برخی از مدیران کشور هیچ احتیاطی در این زمینه نمی کنند و حتی برخی اوقات با عملکرد غلط به دین اسلام، پیامبر و حضرت علی(ع) ضربه می زنند.?
ما نمی توانیم حضرت امیرالمؤمنین(ع) را درک کنیم
به گفته بسیاری از دانشمندان و علمای دین، شخصیت حضرت امیرالمؤمنین آن قدر وسیع، بزرگ و همه جانبه است که درک و فهم آن برای هرکسی آسان نیست. حتی برخی از بزرگان هم درباره آن حضرت مطالعات عمیق و گسترده ای انجام داده اند معتقدند که شناخت علی(ع) به آسانی امکان پذیر نیست. امام خمینی(ره) که حقیقتاً از عاشقان جدی حضرت امیرالمؤمنین(ع) است، درباره آن حضرت می فرماید: ?من درباره شخصیت حضرت امیر چه می توانم بگویم و کی چه می تواند بگوید؟ ابعاد مختلفه ای که این شخصیت بزرگ دارد، به گفت وگوی ماها و به سنجش بشری درنمی آید. کسی که انسان کامل است و مظهر جمیع اسماء و صفات حق تعالی است، ابعادش به حسب اسماء حق تعالی باید هزار تا باشد و ما از عهده بیان حتی یکی اش نمی توانیم برآییم. این شخصیت که جامع تضاد است، امور متضاد در او جمع است، کسی نمی تواند در حول و حوش او سخن بگوید، تمام اسماء و صفات الهی در ظهور و در بروز، در دنیا و در عالم، با واسطه رسول اکرم(ص) در این شخصیت ظهور کرده است و ابعادی که از او مخفی است، بیشتر از آن ابعادی است که از او ظاهر است. همین ابعادی هم که دست بشر به آن رسیده است و می رسد، در یک مردی، در یک شخصیتی جمع شده است، جهات متناقض، جهات متضاد، انسانی که در حال این که زاهد و بزرگترین زاهد است، جنگجو و بزرگترین جنگجوست در دفاع از اسلام، اینها در افراد عادی جمع نمی شود. آن که زاهد است به حسب افراد عادی جنگجو نیست، آن که جنگجوست زاهد نیست. در عین حالی که در معیشت آن طور زهد می کردند و آن طور در خوراک و در آن طور چیزها به حداقل قناعت می کردند، قدرت بازو داشتند، آن قدرت بازو را و این همه جزو اموری است که جمعش، جمع متضادین است. در عین حالی که دارای علوم متعدده و دارای علوم معنویه و روحانیه و سایر علوم اسلامی است، در عین حال می بینیم که در هر رشته ای، مردمی که اهل آن رشته اند او را از خودشان می دانند، پهلوانان حضرت امیر را از خودشان می دانند، فلاسفه حضرت امیر را از خودشان می دانند، عرفا حضرت امیر را از خودشان می دانند، فقها حضرت امیر را از خودشان می دانند. هر قشری که اهل یک رشته است، حضرت امیر را از خودش می داند و حضرت امیر از همه است. دارای همه اوصاف است و دارای همه کمالات.?
انسان کامل
امام خمینی می افزاید: ?ما باید پیرو یک چنین انسان کاملی باشیم که در همه ابعاد، متخصصین برای ایشان تواضع می کنند. در هر بعدی اگر کسی بخواهد مثل بزند، به ایشان مثل می زند. در بعد زهد و علم، در بعد رحمت به مستضعفین و مستمندان، در بعد جنگ و شجاعت و خلاصه در همه ابعاد به ایشان مثل زده می شود و در حقیقت یک موجود هزار بعدی است و ما باید تابع یک همچو فردی باشیم، هرچند که کسی نمی تواند حتی یک هزارم هم شبیه ایشان باشد، لاکن به آن اندازه ای که می توانیم باید از ایشان تبعیت کنیم، از تعهدی که به اسلام داشت و از این که همه چیزش را برای اسلام داد.?
حقیقت ناشناخته
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در جای دیگری از حضرت امیرالمؤمنین(ع) به عنوان حقیقت ناشناخته یاد می کنند و می فرمایند: ?دانشمندان بزرگ جهانی می خواهند مولا امیرالمؤمنین را معرفی کنند و به دیگران بشناسانند یا کتاب نهج البلاغه را؟ ما با کدام مؤونه و با چه سرمایه ای می خواهیم در این وادی وارد شویم؟ درباره شخصیت علی بن ابیطالب، از حقیقت ناشناخته او صحبت کنیم، یا با شناخت محجوب و مهجور خود، اصلاً علی(ع) یک بشر ملکی و دنیایی است که ملکیان از او سخن گویند یا یک موجود ملکوتی است که ملکوتیان او را اندازه گیری کنند؟ اهل عرفان درباره او جز با سطح عرفانی خود و فلاسفه و الهیون جز با علوم محدوده خود با چه ابزاری می خواهند به معرفی او بنشینند؟ تا چه حد او را شناخته اند تا ما مهجوران را آگاه کنند؟ دانشمندان و اهل فضیلت و عارفان و اهل فلسفه با همه فضایل و با همه دانش ارجمندشان، آنچه از آن جلوه تام حق دریافت کرده اند، در حجاب وجود خود و در آینه محدود نفسانیت خویش است و مولا غیر از آن است، پس اولی آن است که از این وادی بگذریم و بگوییم علی بن ابیطالب فقط بنده خدا بود، و این بزرگترین شاخصه اوست که می توان از آن یاد کرد و پرورش یافته و تربیت شده پیامبر عظیم الشأن است و این از بزرگترین افتخارات اوست.?
علی(ع) حقیقتی بر گونه اساطیر
زنده یاد دکتر علی شریعتی جامعه شناس، محقق و اندیمشند بزرگ ایران یکی از عاشقان بزرگ حضرت امیرالمؤمنین(ع) است. او درباره حضرت امیر(به عنوان اسطوره بزرگ تاریخ بشریت) تحقیقات گوناگونی انجام داده است و همچون امام خمینی(ره) معتقد است که حضرت علی بن ابیطالب(ع) در همه ابعاد انسانی اسطوره و بی نظیر بوده و عالی ترین مرتبه استعدادهای بشری که حتی با هم در تضاد هستند را در یکجا جمع کرده است.
دکتر شریعتی معتقد است که علی(ع) رب النوع انواع گوناگون عظمت ها، قداستها و زیبایی هاست.
وی می گوید: ?علی(ع) نیازهایی که در طول تاریخ، انسانها را به خلق نمونه های خیالی، به خلق الهه ها و رب النوع های فرضی می کشانده، در تاریخ عینی اشباع می کند. این رب النوع ها به انسان نشان می دادند که هر احساسی و هر استعداد انسانی تا این حد می تواند رشد کند و انسان هایی که تا آن حد هیچ کدامشان نمی توانستند رشد کنند، این را به عنوان یک سرمشق، یک چیزی که باید به آن برسیم، یک عظمت و درجه ای که نمونه زندگی ما و وجهه نظر ما و مسیر حیات و تکامل ما باید باشد، به ما نشان می دادند، علی(ع) در تاریخ نشان می داده و نشان داده و از همه شگفت تر، همه استعداد هایی را که ما ناچار در همه اساطیر و در رب النوع های مختلف می دیدیم، در یک اندام عینی جمع کرده است.
در جنگ، خونریزی و بی باکی و نیرومندی شدیدی را که مانند یک رب النوع اساطیری می جنگد نشان می دهد که نیاز انسان را به قهرمانی سیراب می کند و در کوچه در برابر یک یتیم، چنان ضعیف و چنان لرزان و چنان پریشان می شود که رقیق ترین احساس یک مادر را به صورت اساطیری نشان می دهد.
در مبارزه با دشمن چنان بی باکی و چنان خشونت به خرج می دهد که مظهر خشونت است و شمشیرش مظهر برندگی و مظهر خونریزی و مظهر بی رحمی نسبت به دشمن است و در داخل خانه از او نرمتر و از او صبورتر و از او پرگذشت تر دیده نمی شود. علی(ع) وقتی می بیند اگر بخواهد برای احقاق حق خودش شمشیر بکشد، مرکز خلافت اسلامی و مرکز قدرت اسلامی متلاشی می شود، ناچار صبر می کند، یک ربع قرن صبر می کند و با شرایطی و در وضعی زندگی می کند که درست احساس زندگی پرومته در زنجیر را در انسان به وجود می آورد، اما به خاطر انسان این زنجیر را خودش براندامش می پیچد.?
مفهوم ?امام?
دکتر شریعتی با بیان این نکته که حضرت علی(ع) ?امام? است، می گوید: من از کلمه ?امام?، معنی یک رهبر سیاسی یا حتی اجتماعی یک جامعه را نمی فهمم، من از کلمه ?امام?، همان معنی را می فهمم که انسانیت در طول تاریخ خودش برای داشتن نمونه های اعلای فضائل انسانی ای که در عالم نبوده و نمی دیده و بدان نیازمند بوده، در ذهن خودش این نمونه های عالی را می ساخته و این نمونه های عالی به عنوان سرمشق و الگو برایش وجود داشته و دوست می داشته و می پرستیده، به عنوان نمونه های اعلایی که بالاتر از خاک و بالاتر از انسان های واقعی هستند.?
او می افزاید: ?علی(ع) یک ?امام? است که می خواهد به تاریخ و انسان نشان دهد که شما که نیازمند به نمونه های اعلای فضائل بی نقص، فضائل مطلق بودید و بعد نمونه های اینها را در ذهنتان به عنوان قهرمانان برجسته مطلق می ساختید، برای اینکه سرمشق زندگی ایده آلتان باشد، من همه آن نمونه ها و همه آن فضائل را در یک فرد انسانی محقق کرده ام. معنی ?من کتاب ناطقم? این است.?
به گفته شریعتی : ?علی (ع) نه تنها امام است، بلکه در طول تاریخ هیچ شخصیتی باز این امتیاز را نداشته که یک خانواده امام است یعنی خانواده اساطیری است، خانواده ای که پدر علی(ع) است، مادر زهرا(س) است، پسر آن خانواده حسین(ع) است و دختر آن خانواده زینب(س) است.